Πέμπτη 11 Φεβρουαρίου 2016

Μάθημα φιλοσοφίας









Ήταν κάποτε ένας μαθητής κάποιου αρχαίου 
Έλληνα φιλοσόφου, που ο δάσκαλός του, του επέβαλε επί τρία χρόνια να δίνει χρήματα σε όποιον τον πρόσβαλε. Όταν έληξε αυτή η περίοδος δοκιμασίας, ο δάσκαλος του είπε: «Τώρα μπορείς να μπεις στην Αθήνα και να σπουδάσεις φιλοσοφία». Καθώς ο μαθητής έμπαινε στην Αθήνα συνάντησε κάποιον σοφό άνθρωπο, που καθόταν μπροστά στην πύλη και πρόσβαλε όποιον έφευγε και όποιον ερχόταν. Αυτός φυσικά προσέβαλε και τον μαθητή ο οποίος όμως ξέσπασε σε γέλια. «Γιατί γελάς ενώ εγώ σε προσβάλλω;» ρώτησε ο σοφός άνθρωπος. «Γιατί…..» είπε ο μαθητής «επί τρία χρόνια εγώ πλήρωνα για κάτι τέτοιο και τώρα εσύ μου το προσφέρεις δωρεάν». «Μπες στην πόλη» είπε ο σοφός άνθρωπος «είναι όλη δική σου…». Τα πάντα είναι θέμα προοπτικής. Μια διαφορετική γωνία παρατήρησης, αλλάζει το όλο σκηνικό. Όταν δονείσαι σε διαφορετική συχνότητα από κείνον που σε προσβάλει, σε υποτιμά, σε προκαλεί με κάθε τρόπο, τίποτα από όσα σου εκπέμπει δε μπορεί να σε αγγίξει. Η μεγαλύτερη προστασία από την αρνητικότητα κάθε είδους είναι το να δονείσαι σε διαφορετική συχνότητα. 

Κυριακή 7 Φεβρουαρίου 2016

Το μάθημα της πολύπλοκης σκέψης




Το ζήτημα της αλήθειας, που είναι το ζήτημα του λάθους, με βασάνιζε ιδιαίτερα ήδη από τα πρώτα εφηβικά μου χρόνια. Εγώ δεν είχα κληρονομήσει μια κουλτούρα από την οικογένειά μου.
Επομένως για μένα οι αντιτιθέμενες ιδέες είχαν, καθεμιά τους, κάτι πειστικό. Χρειάζεται να μεταρρυθμίσουμε ή να αλλάξουμε επαναστατικά την κοινωνία; Η μεταρρύθμιση μου φαινόταν πιο ειρηνική και ανθρώπινη, αλλά ανεπαρκής, η επανάσταση ικανή για πιο ριζικές αλλαγές, αλλά επικίνδυνη.
Στις αρχές του πολέμου νόμιζα ότι ήμουν απόλυτα προστατευμένος απέναντι στη σαγήνη της Σοβιετικής Ενωσης, δηλαδή απέναντι στον σταλινικό κομμουνισμό.
Με αφετηρία όμως την αντεπίθεση που απελευθέρωσε τη Μόσχα και ταυτόχρονα την είσοδο στον πόλεμο της Ιαπωνίας και των Ηνωμένων Πολιτειών (τον Δεκέμβριο του 1941), που καθιστά παγκόσμια την πολεμική σύρραξη, συντελείται μια μεταστροφή στη σκέψη μου: η κληρονομημένη από τον τσαρισμό υπανάπτυξη και η καπιταλιστική περικύκλωση θα δικαιολογήσουν για μένα τις ελλείψεις και τα ελαττώματα της ΕΣΣΔ.
Οταν θα σπάσει η καπιταλιστική περικύκλωση, μετά τη νίκη των λαών, θα ανθήσει μια αληθινά κομμουνιστική κουλτούρα της αδελφοσύνης.
Αυτό που είχα μάθει από τον Τρότσκι, από τον Σουβαρίν και από τόσους άλλους απωθήθηκε τότε στα υπόγεια του μυαλού μου.
Μια απέραντη, σχεδόν συμπαντική ελπίδα έδιωχνε κάθε επιφύλαξη. Η απογοήτευση αρχίζει με την επιστροφή των πάγων στη Σοβιετική Ενωση.
Μια διαδοχή πελώριων και επονείδιστων ψευδών πλήττει το ηθικό μου, μέχρι εκείνο που υπήρξε για μένα το τελικό σοκ: τη δίκη του Ράικ στη Βουδαπέστη τον Σεπτέμβριο του 1949. Τέλος, υφίσταμαι μια αποπομπή από το Κομμουνιστικό Κόμμα, που κόβει τον ομφάλιο λώρο και με απελευθερώνει (1951).
Μερικά χρόνια αργότερα αφιερώνομαι σε μια αυτοκριτική εργασία, που δημοσιεύτηκε το 1959, για να κατανοήσω τις αιτίες και τους μηχανισμούς των λαθών μου, που οφείλονταν λιγότερο στην άγνοιά μου και περισσότερο στο δικό μου σύστημα ερμηνείας και δικαιολόγησης, με βάση το οποίο είχα απωθήσει ως δευτερεύοντα, προσωρινά και επιφανειακά τα ελαττώματα που συγκροτούσαν την ίδια τη φύση του σταλινικού συστήματος.
Νομίζω ότι απαλλάχθηκα για πάντα από τις μονόπλευρες σκέψεις, από τη δυαδική λογική που παραγνωρίζει τις αντιφάσεις και την πολυπλοκότητα. Ανακάλυψα τότε ότι το λάθος μπορεί να είναι γόνιμο υπό τον όρο να το αναγνωρίσουμε, να αποσαφηνίσουμε την προέλευσή του και την αιτία του, με σκοπό να αποκλείσουμε την επανάληψή του.
Η απελευθερωτική εργασία της αυτοκριτικής που πραγματοποίησα θέλησε να φτάσει ώς την πηγή. Κατανόησα ότι μια πηγή λαθών και αυταπατών είναι το να αποκρύπτουμε τα γεγονότα που μας ενοχλούν, να τα βγάζουμε από το μυαλό μας.
Κατανόησα μέχρι ποιο σημείο οι βεβαιότητές μας και οι πεποιθήσεις μας μπορούν να μας παραπλανούν, έμαθα να στοχάζομαι αναδρομικά για όλες τις τυφλώσεις που οδήγησαν τη Γαλλία στον πόλεμο του 1939 χωρίς προετοιμασία, για όλες τις εκτροπές και τις πλάνες που ακολούθησαν. Και καθώς σκέφτομαι την υπνοβατική πορεία ενός έθνους από το 1933 ώς το 1940 προς την καταστροφή, φοβάμαι τη νέα υπνοβασία που εμφανίστηκε με τη δική μας κρίση, η οποία δεν είναι μόνον οικονομική, δεν είναι μόνον κρίση πολιτισμού, αλλά είναι και κρίση της σκέψης.
Αναρωτιέμαι αν οι αγωνίες, τα σαστίσματα, οι απογοητεύσεις, που αυξάνονται στους καιρούς μας, παράγουν τις φοβίες και τις τυφλώσεις της απόρριψης και του μίσους.
Το πάθος μου για την «αληθινή» γνώση με οδήγησε να ανακαλύψω στα 1969-1970, χάρη σε μια διαμονή μου στην Καλιφόρνια, την προβληματική της πολυπλοκότητας.
Στην πραγματικότητα, η έννοια της πολυπλοκότητας αποσαφήνισε αναδρομικά τον τρόπο της σκέψης μου, που ήδη συνέδεε διάσπαρτες γνώσεις, ήδη αντιμετώπιζε τις αντιφάσεις αντί να τις αποφεύγει, ήδη προσπαθούσε να υπερβεί εναλλακτικές που θεωρούνταν ασυμβίβαστες.
Αυτός ο τρόπος σκέψης δεν είχε χαθεί, αν και είχε γίνει υπόγειος, κατά τη διάρκεια της ευφορίας μου, όταν ήμουν κομμουνιστής τον καιρό του πολέμου.
Ηδη το πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπίσω δεν είναι μόνον τα λάθη που αφορούν γεγονότα (λάθη από άγνοια), τα λάθη της σκέψης (δογματισμός), αλλά το λάθος μιας τμηματικής σκέψης, το λάθος της δυαδικής σκέψης που βλέπει μόνον είτε/είτε και είναι ανίκανη να συνδυάσει και/και, καθώς και, βαθύτερα, το λάθος της σκέψης που περιορίζει και της σκέψης που διαχωρίζει, οι οποίες είναι τυφλές απέναντι σε κάθε πολυπλοκότητα.
Η λέξη μέθοδος μου φάνηκε ως υπόδειξη του ότι έπρεπε να βαδίσω επί μακρόν και με δυσκολία για να φτάσω να κατανοήσω τα εργαλεία μιας σκέψης που θα είναι ορθή επειδή θα είναι πολύπλοκη.
Και βαδίζοντας σε αυτό τον δρόμο, απέκτησα την πεποίθηση ότι η εκπαίδευσή μας, όσο και αν μας δίνει εργαλεία για να ζούμε στην κοινωνία (για να διαβάζουμε, να γράφουμε, να λογαριάζουμε), όσο και αν μας δίνει τα στοιχεία (δυστυχώς διαχωρισμένα) μιας γενικής παιδείας (φυσικές επιστήμες, επιστήμες του ανθρώπου, λογοτεχνία, τέχνες), όσο και αν μας προπαιδεύει ή μας προμηθεύει με μια επαγγελματική εκπαίδευση, υποφέρει από μια πελώρια έλλειψη σε ό,τι αφορά μια πρωταρχική ανάγκη της ζωής: στο να μην ξεγελιόμαστε και να μην πέφτουμε στην αυταπάτη κατά το δυνατό, στο να αναγνωρίζουμε πηγές και αιτίες των λαθών μας και των αυταπατών μας, στο να αναζητούμε με κάθε ευκαιρία την όσο το δυνατό πιο ορθή γνώση. Από δω πηγάζει μια πρωταρχική και θεμελιώδης αναγκαιότητα: να διδασκόμαστε να μαθαίνουμε τη γνώση, η οποία είναι πάντοτε μετάφραση και ανασύσταση. Αυτό σημαίνει ότι εγώ αξιώνω να παρέχω την αλήθεια; Προσφέρω μέσα για να παλεύουμε εναντίον της αυταπάτης, του λάθους, της μεροληψίας.
Οι επιστημονικές θεωρίες, όπως κατέδειξε ο Πόπερ, δεν προσφέρουν καμιά απόλυτη και οριστική αλήθεια, αλλά προοδεύουν ξεπερνώντας τα λάθη. Δεν προσφέρω μια συνταγή, αλλά μέσα για να αφυπνίζουμε και να παρακινούμε τα μυαλά στην πάλη εναντίον του λάθους, της αυταπάτης, της μεροληψίας, και ιδιαίτερα εκείνων των λαθών που χαρακτηρίζουν την εποχή μας, που είναι εποχή ανεξέλεγκτων και επιταχυμένων δυναμικών, συσκότισης του μέλλοντος, λαθών και αυταπατών που στην τωρινή κρίση της ανθρωπότητας και των κοινωνιών είναι επικίνδυνα, ίσως και θανάσιμα.
Το λάθος και η αυταπάτη εξαρτώνται από τον ίδιο τον χαρακτήρα της γνώσης μας. Και το να ζεις σημαίνει να αντιμετωπίζεις συνεχώς τον κίνδυνο του λάθους και της αυταπάτης στην επιλογή μιας απόφασης, μιας φιλίας, ενός περιβάλλοντος, ενός συζύγου, ενός επαγγέλματος, μιας θεραπείας, ενός υποψήφιου στις εκλογές κ.λπ. Η πολύπλοκη σκέψη διδάσκει να έχουμε επίγνωση ότι κάθε απόφαση και κάθε επιλογή αποτελούν ένα στοίχημα.
Συχνά μια δράση παρεκκλίνει σε σχέση με το νόημά της, όταν μπαίνει σε ένα περιβάλλον πολλαπλών αλληλεπιδράσεων και μπορεί να στραφεί και να πλήξει το κεφάλι του δρώντος.
Πόσες ήττες και πόσες καταστροφές προκλήθηκαν από την αλαζονική βεβαιότητα της νίκης! Πόσες ολέθριες ανατροπές έγιναν μετά από μια μέθη ελευθερίας, όπως εκείνες της πλατείας Ταχρίρ και της πλατείας Μεϊντάν!

Σάββατο 6 Φεβρουαρίου 2016

 



Η ΖΩΗ ΕΙΝΑΙ ΠΕΡΙΕΡΓΗ καθώς τη ζεις μονάχα μία φορά και την πληρώνεις δέκα. Έχεις μονάχα μία ευκαιρία για να βρεις την ιδανική συνταγή, μα αν την πετύχεις μία φορά σού είναι αρκετή.
ΓΙΑ ΝΑ ΜΠΟΡΕΙΣ ΛΟΙΠΟΝ ΝΑ ΠΕΙΣ πως έφτασες στο τέρμα, πως είδες όσα ήθελες και έχεις πια χορτάσει… Πρέπει τουλάχιστον μία φορά να καεί η γλώσσα και η καρδιά σου.
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΡΑΤΖΟΥΝΙΣΤΟΥΝ ΤΑ ΓΟΝΑΤΑ μα και τα σχέδιά σου. Πρέπει να αποτύχεις για να επιτύχεις, γιατί όσοι δεν απέτυχαν είναι όσοι ποτέ δεν ρίσκαραν.ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΕΥΤΕΙΣ ΛΕΜΟΝΙ ΚΑΙ ΑΛΑΤΙ για να σε γλυκάνει μία σοκολάτα γάλακτος.
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΛΑΘΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ για να εκτιμήσεις την αξία της συντροφιάς, όταν βρεις επιτέλους τους σωστούς.
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΧΑΣΕΙΣ το πτυχίο γαλλικών, τη θέση στη σχολή που ονειρευόσουν από παιδί, ή έστω τα κλειδιά με το αγαπημένο σου μπρελόκ.
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΛΗΓΩΘΕΙΣ, μα πρέπει και να πληγώσεις. Να αποχωριστείς τον πρώτο σου έρωτα και να βρεις το αέναο πάθος της ζωής σου. Αφού το βρεις, όποιο κι αν είναι, πρέπει ολοκληρωτικά να του δοθείς.
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΥΠΝΗΣΕΙΣ ΕΝΑ ΠΡΩΙ και να αναρωτηθείς αν αντέχεις να υπομείνεις την ημέρα που ξεκινάει.
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΑΦΩΝΗΣΕΙΣ με τους γονείς σου και να επιμείνεις στη θέση σου ακόμη κι αν δεν μιλήσετε για μερικές ημέρες. Να σου κλέψουν πρέπει το πορτοφόλι, τη θέση parking, ή έστω τη σειρά στο ταμείο. Να κρυολογήσεις άσχημα επειδή δεν έβαλες ζακέτα. Να παρακοιμηθείς επειδή ζήτησες πέντε λεπτά ακόμη από το ξυπνητήρι σου.
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΙΕΙΣ ΓΙΑ ΝΑ ΞΕΧΑΣΤΕΙΣ και αντ’ αυτού να θυμηθείς γιατί αξίζει να ζεις. Να έρθει πρέπει η στιγμή που δεν θα ξέρεις τη σωστή απάντηση. Ή ακόμη και η στιγμή που δεν θα έχεις καν απάντηση.
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΠΙΛΕΞΕΙΣ το λάθος πακέτο τηλεφωνίας και τη λάθος κίνηση στο σκάκι. Πρέπει να δοκιμάσεις ένα παντελόνι που δεν σου κουμπώνει και να σου κάνουν δώρο μια μπλούζα δυο νούμερα μεγάλη.
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΤΕΙΣ από φίλους, να γελάσεις με κρύα ανέκδοτα και να υπομείνεις βαρετές ταινίες μέχρι εκείνη που ασυναίσθητα θα σε αλλάξει για πάντα.
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΧΑΣΕΙΣ στα χαρτιά την ίδια μέρα που θα χάσεις και στην αγάπη. Να μην έχεις ούτε πίτα, ούτε σκύλο. Οι αντοχές σου πρέπει να σε εγκαταλείψουν πριν φτάσεις στη γραμμή του τερματισμού.
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΕΙΣ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ λεωφορείο για τη θάλασσα να απομακρύνεται το πιο ζεστό μεσημέρι του καλοκαιριού.
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΒΡΕΙΣ ΕΝΑΝ ΑΝΘΡΩΠΟ για τον οποίο θα τα παρατούσες όλα και να αναγκαστείς να παρατήσεις την ιδέα του μαζί.
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ πως η ζωή σου πήρε έναν δρόμο που δεν διάλεξες εσύ. Να ευχηθείς να ήσουν για μια στιγμή αλλού, σε εκείνο το «εκεί» που τόσο σου έχει λείψει. Να έρθει η μέρα που δεν θα μπορέσεις να παραδεχθείς τα συναισθήματά σου, ούτε καν στον εαυτό σου.
ΝΑ ΔΕΙΣ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΣΟΥ να καταρρέει τριγύρω μα και μέσα σου. Πρέπει να συνειδητοποιήσεις πως κάποια όνειρά σου δεν θα πραγματοποιηθούν ποτέ και ακόμη πως ποτέ δεν θα καταφέρεις να τα έχεις όλα. Πρέπει να αναγνωρίσεις, λόγω εμπειρίας και όχι θεωρίας, πως τα ωραιότερα πράγματα στη ζωή δεν είναι πράγματα, αφού επιθυμήσεις κάτι που δεν μπορείς να αγοράσεις.
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΧΑΣΕΙΣ ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ πριν βρεις το θάρρος να της εξηγήσεις. Και πρέπει να πεθάνεις μερικές φορές, πριν μπορέσεις πραγματικά να ζήσεις.

Παρασκευή 5 Φεβρουαρίου 2016

Δεύτερη ζωή δεν έχει






Κάνε μου μια χάρη σε παρακαλώ.
Σταμάτα!! Ότι κάνεις, άστο κάτω, τώρα και σκέψου πράγματα που έχεις αφήσει σε μια νοητή, ατελείωτη λίστα με τίτλο «θα τα κάνω όταν…»
Πιάσε την λίστα και σβήνε!
Χρωστάς συγγνώμες;;
Πες τες!! Ειλικρινά, απλά και ξεκάθαρα.
Αν τις εννοείς.
Αν δεν τις εννοείς τράβα παρακάτω.
Τις είπες τις συγγνώμες σου; Μπράβο!
Είτε γίνουν δεκτές είτε όχι, δεν θέλω να σε στεναχωρήσω αλλά η ρωγμή θα είναι εκεί.
Ξεκίνα να χτίζεις ξανά την σχέση αν υπάρχει λόγος.
Αν δεν υπάρχει, ρίξε ένα χαμόγελο και προχώρα.
Και προσπάθησε να μην κάνεις την ίδια μαλακία ξανά.
Μάθε κάτι αν μπορείς και προχώρα.
Δεν μπορείς να κερδίσεις τίποτα με το να κάθεσαι πάνω από το παρελθόν, να το κοιτάς και να το κλαις.
Αν μπορείς, μάθε, προσπάθησε, άλλαξε.
Κλείσε τα μάτια και σκέψου τα σ’αγαπώ που δεν είπες γιατί περίμενες εκείνες τις ιδανικές συνθήκες που «όταν θα…»
¶στα μωρέ τα ηλιοβασιλέματα και τη Σαντορίνη και τα τέλεια και τα ιδανικά.
Πάρε ένα τηλέφωνο και πες στον άλλο, «θέλω να σε δω τώρα».
Δεν έχει σημασία αν θα είναι στο πιο trendy μαγαζί της εποχής.
Σημασία έχει να το πεις. Και να το ακούσει ο άλλος. Να πεις «σ’αγαπώ» και χαμογελάσουν τα μάτια κάποιου.
Και ξεκόλλα τον εγκέφαλό σου από τα γκομενικά. Δεν υπάρχουν μόνο αυτά στον πλανήτη. Μπορεί η κινητήριος δύναμη αυτού του κόσμου να είναι ο έρωτας αλλά τα σ’αγαπώ σου τα χρωστάς κι αλλού.
Βρες τους ανθρώπους σου και πες τους το. Ότι έχεις μέσα σου.
Βγάλτο και πες το. Μην το αφήνεις να ριζώσει.
Ότι και να ναι, πρέπει να το βοηθήσεις να εξελιχθεί. Να μεγαλώσει ή να απελευθερωθεί. Μην περιμένεις αυτό το «όταν θα….»
Είναι η μεγαλύτερη μαλακία που μπορείς να κάνεις!!!
Και στο λέει η πρωταθλήτρια του είδους!
Δεν υπάρχει καμία στιγμή που λέγεται «όταν θα…»
Ζήσε το σήμερα, την στιγμή τώρα, αυτό το λεπτό δεν θα γυρίσει και τα επόμενα δεν στα εξασφάλισε κανείς!
Αν βρεις κάποιον να σου εγγυηθεί όχι το μέλλον αλλά την μια μέρα μετά, εγώ σε αφήνω στην ησυχία σου.
Αλλά επειδή δεν θα βρεις, πάμε άλλη μια.
Όσο εσύ περιμένεις, η ζωή σου σπάει πλάκα!
Προχωράει και πάει παρακάτω. Κι εσύ κάτσε και περίμενε να έχεις λεφτά, να έχεις χάσει κιλά, να έχει ισιώσει το μαλλί σου, να είσαι ξέγνοιαστός και να βρεθεί ζωή στον Πλούτωνα!
Κάν’τα τώρα.
Και τα καλά και τα κακά, και τα σωστά και τα λάθη, κάντα όλα! Αλλά κάν’τα τώρα!
Όπως μπορείς. Όσο απλά γίνεται. Όπως μπορεί να γεμίσουν την ψυχή σου.
Για σένα. Όχι για τους άλλους.
Για να γεμίσεις εσύ. Όχι για να πρασινίσουν οι άλλοι με την χαρά σου.
Καθάρισε το γύρω σου.
Κράτα τους ανθρώπους που μιλάτε την ίδια διάλεκτο και είναι η παρουσία τους αυτή που σε κάνει να χαμογελάς.
Καθάρισε το χώρο σου, κράτα ότι σου χρειάζεται.
Δεν φτιάχνουν τα πράγματα τις μνήμες. Οι στιγμές φτιάχνουν τις μνήμες.
Βρες τις τοξικές πηγές, τους τοξικούς ανθρώπους, τους νηστικομάτηδες που λέγαν οι γιαγιάδες μας και ξαπόστειλέ τους.
Όταν θα….. Δεν έχει!!!
Και δεύτερη ζωή, δεν έχει λέει η Τζίνα.
Και αυτό το καταλαβαίνουμε αργά, συνεχίζει. Όταν ερχόμαστε πρόσωπο με πρόσωπο με την σκληρή πραγματικότητα.
Χαμογελάει η Τζίνα.
Γιατί κάποιοι άνθρωποι χαράσσουν την ψυχή σου κι ας μην άγγιξαν ποτέ την καθημερινότητά σου.
¶λλαξες μαζί τους κουβέντες και μέσα από τις λέξεις δέθηκαν μέσα σας τα πάντα.
Κι αν θες να τιμήσεις αυτούς τους ανθρώπους πρέπει κάτι να αλλάξεις στην δική σου ζωή.
Γιατί κάποιοι άνθρωποι περνάνε από την ζωή και το αποτύπωμά τους σε αλλάζει.
Δεύτερη ζωή δεν έχει….

Σοφίας Παπαηλιάδου

Πέμπτη 4 Φεβρουαρίου 2016

Οι γίγαντες




«Κάποια μέρα, ο άνθρωπος θα νιώσει ότι αυτός που εργάζεται και ξοδεύει για χάρη της δικαιοσύνης ποτέ δεν χάνει»
 «ΖΟΥΜΕ ΣΕ ΜΙΑ ΕΠΟΧΗ ΟΠΟΥ ΟΙ ΠΙΟ ΤΑΠΕΙΝΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ γίνονται πιο μεγάλοι κι από τους μεγαλύτερους ανθρώπους των περασμένων εποχών. Αυτό που κάποτε τυραννούσε το μυαλό μας, τώρα δεν έχει καμιά σημασία. Σκεπάζεται από το πέπλο της αδιαφορίας. Τα όμορφα όνειρα που κάποτε φτερούγιζαν στη συνείδησή μας διαλύθηκαν σαν την ομίχλη. Στη θέση τους ήρθαν γίγαντες που τρέχουν σαν τις καταιγίδες, ταράζονται σαν τις θάλασσες, ανασαίνουν σαν τα ηφαίστεια». «ΠΟΙΟΣ ΑΠΟ ΣΑΣ, ΛΑΟΙ, ΔΕN ΣΤΟΧΑΖΕΤΑΙ ΜΕΡΑ ΚΑΙ ΝΥΧΤΑ, τη μοίρα του κόσμου που βρίσκεται κάτω από την εξουσία των γιγάντων, που είναι μεθυσμένοι με τα δάκρυα των χηρών και των ορφανών; ΕΙΜΑΙ ΑΠΟ ΚΕΙΝΟΥΣ ΠΟΥ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ ΣΤΟN ΝΟΜΟ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ. Πιστεύω ότι οι ιδανικές οντότητες εξελίσσονται όπως και τα απλά όντα, κι ότι οι θρησκείες και οι κυβερνήσεις ανεβαίνουν σε υψηλότερα επίπεδα. Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΕΧΕΙ ΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΟ ΑΥΣΤΗΡΟ και τυραννικό, κι εκείνοι που έχουν περιορισμένο ή φοβισμένο νου τον φοβούνται, αλλά οι αρχές του είναι δίκαιες, κι εκείνοι που τις μελετούν, φωτίζονται. Μέσα από τη λογική του οι άνθρωποι υψώνονται πάνω από τους εαυτούς τους και μπορούν να πλησιάσουν το υπέρτατο. Όλοι γύρω μου είναι νάνοι που βλέπουν τους γίγαντες να αναδύονται, και οι νάνοι κοάζουν σαν βάτραχοι: "Ο ΚΟΣΜΟΣ ΞΑΝΑΓΥΡΙΣΕ ΣΤΗ ΒΑΡΒΑΡΟΤΗΤΑ. ΟΣΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ η επιστήμη κι η εκπαίδευση καταστρέφονται από τους νέους πρωτόγονους. Είμαστε τώρα σαν τους προϊστορικούς κατοίκους των σπηλαίων. Τίποτα δε μας ξεχωρίζει από κείνους εκτός από τις μηχανές μας της καταστροφής και τις βελτιωμένες τεχνικές μας της σφαγής". ΕΤΣΙ ΜΙΛΟΥΝ ΕΚΕΙΝΟΙ ΠΟΥ ΜΕΤΡΟΥΝ ΤΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ του κόσμου με τη δική τους. Μετρούν την έκταση της συνολικής Ύπαρξης με το μικρό διάστημα της ατομικής τους ύπαρξης. Ωσάν ο ήλιος να μην υπήρχε παρά για να ζεσταίνει αυτούς, ωσάν η θάλασσα να είχε δημιουργηθεί για να πλένουν αυτοίτα πόδια τους. ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ, ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΤΑΒΑΘΑ του σύμπαντος όπου είναι κρυμμένα τα μυστικά της Δημιουργίας, οι γίγαντες υψώνονται σαν άνεμοι κι ανεβαίνουν σαν σύννεφα και μαζεύονται σαν βουνά. Στους αγώνες τους βρίσκουν τη λύση τους προβλήματα πολύχρονα. ΑΛΛΑ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ, ΠΑΡ' ΟΛΗ ΤΗ ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΙΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ του, και παρ' όλη την αγάπη και το μίσος της καρδιάς του και τα μαρτύρια που υποφέρει, δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα εργαλείο στα χέρια των γιγάντων, που το χρησιμοποιούν για να φτάσουν στον σκοπό τους και να πραγματοποιήσουν τον αναπόφευκτο υψηλό στόχο τους. ΤΑ ΠΟΤΑΜΙΑ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ ΚΑΠΟΙΑ ΜΕΡΑ ΘΑ ΓΙΝΟΥΝ κελαρυστά ποτάμια κρασιού, και τα δάκρυα που πότισαν τη γη θα γεννήσουν αρωματικά λουλούδια, κι οι ψυχές που έφυγαν από τις κατοικίες τους θα μαζευτούν και θα παρουσιαστούν πίσω από τον καινούργιο ορίζοντα σαν καινούργια Αυγή. Τότε ο άνθρωπος θα καταλάβει ότι αγόρασε τη δικαιοσύνη και τη λογική στο σκλαβοπάζαρό του. Θα νιώσει ότι αυτός που εργάζεται και ξοδεύει για χάρη της δικαιοσύνης ποτέ δεν χάνει. Ο ΑΠΡΙΛΗΣ ΘΑ ΕΡΘΕΙ, ΑΛΛΑ ΕΚΕΙΝΟΣ ΠΟΥ ΓΥΡΕΥΕΙ τον Απρίλη χωρίς τη βοήθεια του Χειμώνα, ποτέ δεν θα τον βρει».

Απόσπασμα από το βιβλίο του Χαλίλ Γκιμπράν «Σκέψεις και Διαλογισμοί», εκδ. Μπουκουμάνης.

Τετάρτη 3 Φεβρουαρίου 2016

Η διαφορά του “είναι” και του “έχει” μέσα από λίγα ποιήματα



Σαν εισαγωγή για την κατανόηση της διαφοράς ανάμεσα στον τρόπο ύπαρξης με βάση το έχει και στον τρόπο ύπαρξης με βάση το είναι, θα χρησιμοποιήσω δύο ποιήματα με παρόμοιο περιεχόμενο.
Ο D. Τ. Suzuki τα αναφέρει στο Διαλέξεις Πάνω στο Ζεν Βουδισμό. Το ένα από αυτά είναι ένα haiku, γραμμένο από το Γιαπωνέζο ποιητή Basho (1644-1694). Το άλλο ποίημα είναι ενός Άγγλου ποιητή του δέκατου ένατου αιώνα, του Tennyson. Και οι δύο ποιητές περιγράφουν όμοιες εμπειρίες: το τι ένιωσαν όταν σε κάποιο περίπατο αντίκρισαν ένα λουλούδι.
Οι στίχοι του Tennyson είναι οι παρακάτω:
Λουλούδι στη σχισμάδα του τοίχου,
Σε τραβάω απ' τη σχισμάδα,
Σε κρατάω εδώ στο χέρι μου,
Ολάκερο με τη ρίζα,
Μικρό λουλούδι — αν μπορούσα να καταλάβω
Τι είσαι, κι εσύ και η ρίζα σου,
Ολάκερο εσύ,
Θα 'ξερα τι είναι ο Θεός κι ο άνθρωπος.

Μεταφρασμένο στα ελληνικά το haiku του Basho λέει περίπου τα έξης:
Όταν κοιτάξω προσεκτικά
Βλέπω ν' ανθίζει η ναζούνα
Πλάι στο φράχτη!
Η διαφορά είναι εντυπωσιακή. Ο Tennyson κινείται προς το λουλούδι με την πρόθεση να το αποκτήσει. Το «ξεριζώνει» «ολάκερο με τη ρίζα». Κι ενώ κλείνει το ποίημα με το συλλογισμό ότι το λουλούδι μπορεί να τον βοηθήσει να γνωρίσει τη φύση του Θεού και του ανθρώπου, το ίδιο το λουλούδι είναι ήδη νεκρό, στα χέρια του, σαν αποτέλεσμα του ενδιαφέροντός του γι' αυτό. Ο Tennyson, όπως τον βλέπουμε μέσα από το ποίημά του, μπορεί θαυμάσια να συγκριθεί με το δυτικό επιστήμονα που ψάχνει να βρει την αλήθεια καταστρέφοντας τη ζωή.
Η αντίδραση του Basho στη θέα του λουλουδιού είναι εντελώς διαφορετική. Δε θέλει να το ξεριζώσει. Δε θέλει ούτε καν να το αγγίξει. Το μόνο που κάνει είναι να το «κοιτά προσεκτικά», να το «βλέπει». Ο Suzuki γράφει:
Φαίνεται ότι ο Basho περπατούσε σ' έναν εξοχικό δρόμο, όταν παρατήρησε κάτι που φαινόταν παραμελημένο, πλάι σ' ένα φράχτη. Πλησίασε πιο κοντά, το κοίταξε καλά και κατάλαβε ότι ήταν ένα αγριολούλουδο, μάλλον ασήμαντο που δε θα το παρατηρούσε καν ένας περαστικός. Αυτό είναι ένα απλό περιστατικό, που περιγράφεται μέσα στο ποίημα χωρίς να εκφράζεται πουθενά κανένα ιδιαίτερο ποιητικό συναίσθημα, εκτός ίσως από τις δυο τελευταίες συλλαβές, που στα γιαπωνέζικα προφέρονται kana. Αυτό το μόριο, που το βρίσκουμε συχνά προσαρτημένο σ' ένα ουσιαστικό, επίθετο ή επίρρημα, δηλώνει κάποιο συναίσθημα θαυμασμού ή επαίνου ή λύπης ή χαράς. Και μπορεί καμιά φορά, πολύ σωστά, ν' αποδοθεί σε μια άλλη γλώσσα με θαυμαστικό. Στο παραπάνω haiku του Basho, ολόκληρη η στροφή τελειώνει μ' αυτό το μόριο.
Ο Tennyson φαίνεται ότι χρειάζεται ν' αποκτήσει το λουλούδι για να καταλάβει τους ανθρώπους και τη φύση. Αποκτώντας το, όμως, το λουλούδι καταστρέφεται. Αυτό που ζητάει ο Basho είναι να δει, κι όχι απλώς να κοιτάξει το λουλούδι, αλλά να γίνει «ένα» μ' αυτό και να το αφήσει να ζήσει. Η διαφορά ανάμεσα στον Tennyson και τον Basho φαίνεται ξεκάθαρα στο παρακάτω ποίημα του Goethe:
ΒΡΗΚΑ
Περπάταγα στο δάσος
ολομόναχος,
Δε γύρευα τίποτα,
Μονάχα αυτό που σκεφτόμουν.
Είδα στη σκιά
Ένα μικρό λουλούδι να φυτρώνει,
Λαμπερό σαν αστέρι
Σαν όμορφα μάτια.
Ήθελα να το κόψω
Μα μου είπε γλυκά:
Για να μαραθώ
Πρέπει να με κόψεις;
Το ξέχωσα
Με όλη του τη ρίζα,
Το πήγα στον κήπο
Του όμορφου σπιτιού.
Το φύτεψα ξανά
Σε μια ήσυχη γωνιά,
Τώρα όλο και μεγαλώνει
Όλο και ανθίζει.
Περπατώντας κάποτε ο Goethe, χωρίς συγκεκριμένο σκοπό, γοητεύτηκε από ένα μικρό λαμπερό λουλούδι. Γράφει στο ποίημά του ότι ένιωσε τον ίδιο πειρασμό με τον Tennyson να το ξεριζώσει. Αλλά, αντίθετα από τον Tennyson, ο Goethe έχει συναίσθηση ότι αυτό θα σήμαινε το θάνατο του λουλουδιού. Για τον Goethe, το λουλούδι αυτό είναι τόσο ζωντανό, που του μιλάει και τον προειδοποιεί. Τελικά, λύνει το πρόβλημα διαφορετικά από τον Tennyson και τον Basho. Βγάζει το λουλούδι «με όλη του τη ρίζα» και το ξαναφυτεύει έτσι ώστε η ζωή του να μην καταστραφεί. Ο Goethe, όπως φαίνεται, παίρνει μια θέση ανάμεσα στον Tennyson και τον Basho: γι' αυτόν, στην κρίσιμη στιγμή, η δύναμη της ζωής είναι μεγαλύτερη από τη δύναμη της απλής διανοητικής περιέργειας. Είναι περιττό βέβαια να πούμε ότι αυτό το όμορφο ποίημα του Goethe εκφράζει τον τρόπο που αντιλαμβάνεται τη φύση.
Η σχέση του Tennyson με το λουλούδι είναι σχέση κατοχής ή απόκτησης (έχει) — όχι βέβαια αγαθών αλλά γνώσης. Η σχέση του Basho και του Goethe με το λουλούδι που αντικρίζουν είναι σχέση ύπαρξης (είναι). Με το είναι αναφέρομαι σ' εκείνο τον τρόπο ύπαρξης όπου κάποιος ούτε έχει κάτι ούτε αποζητάει με απληστία να έχει, αλλά είναι χαρούμενος, χρησιμοποιεί παραγωγικά τα ιδιαίτερα χαρίσματά του και γίνεται ένα με τον κόσμο.

Ο Goethe, ο μεγάλος εραστής της ζωής, ένας από τους μεγαλύτερους εχθρούς της μηχανοποίησης και της καταστροφής του ανθρώπου, έχει εκφράσει το είναι σαν κάτι αντίθετο στο έχει σε πολλά ποιήματά του. Στον Φάουστ δίνει μια δραματική περιγραφή της πάλης ανάμεσα στο είναι και το έχει (ο Μεφιστοφελής αντιπροσωπεύει το έχει). Στο παρακάτω ποίημα, εκφράζει την ποιότητα του είναι με τη μεγαλύτερη απλότητα:
ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ
Ξέρω πως τίποτα δεν είναι δικό μου
Εκτός από τη σκέψη που ανεμπόδιστα
Κυλάει από την ψυχή μου.
Κι ακόμα, κάθε όμορφη στιγμή
Που η καλή Μοίρα
Μ' αφήνει ολόψυχα να χαρώ.
Η διαφορά είναι και έχει δεν είναι βασικά διαφορά ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση. Η διαφορά είναι μάλλον ανάμεσα σε μια κοινωνία, που το ενδιαφέρον της συγκεντρώνεται στους ανθρώπους, και σε μια άλλη που το ενδιαφέρον της συγκεντρώνεται στα πράγματα. Η τάση του έχει χαρακτηρίζει τη δυτική βιομηχανική κοινωνία, όπου η απληστία για χρήμα, δόξα και δύναμη έχει γίνει ο κυρίαρχος τρόπος ζωής. Λιγότερο αλλοτριωμένες κοινωνίες, όπως του Μεσαίωνα, των Ινδιάνων Zuni, των φυλών της Αφρικής, που δεν είχαν επηρεαστεί από τις ιδέες της σύγχρονης «προόδου», έχουν τους δικούς τους Bashos. Ίσως μετά από μερικές γενιές, που θα ζήσουν στη βιομηχανοποιημένη κοινωνία, θα αποκτήσουν και οι Γιαπωνέζοι τους δικούς τους Tennysons: δεν είναι αλήθεια ότι ο δυτικός άνθρωπος δε μπορεί να καταλάβει τα ανατολικά συστήματα, όπως το Ζεν Βουδισμό (όπως νόμιζε ο Jung). Αλλά ο σύγχρονος άνθρωπος δε μπορεί να καταλάβει το πνεύμα μιας κοινωνίας που δεν έχει σαν στόχο την ιδιοκτησία και την απληστία. Πραγματικά, τα γραφτά του Leister Eckhart (το ίδιο δύσκολα μπορεί να τα καταλάβει κανείς, όπως και τον Basho ή το Ζεν) και τα γραφτά του Βούδα είναι απλώς δύο διάλεκτοι της ίδιας γλώσσας.

Από την εισαγωγή του βιβλίου ERICH FROMM - ΝΑ ΕΧΕΙΣ Η ΝΑ ΕΙΣΑΙ
Έριχ Φρομ

Τρίτη 2 Φεβρουαρίου 2016

Εκείνοι οι άνθρωποι που δίνουν αξία και νόημα στη ζωή μας




Κάποιοι άνθρωποι μπαίνουν στη ζωή σου αθόρυβα.
Κάποιοι άνθρωποι εδραιώνουν την θέση τους χωρίς κόπο και χωρίς θόρυβο.
Κάποιοι άνθρωποι ενισχύουν το φως σου και εσύ αργείς να το καταλάβεις.
Κάποιοι άνθρωποι της ζωής σου είναι εκεί πολύ καιρό και ενώ ξέρεις πως είναι σημαντικοί είναι ταυτόχρονα και τόσο δεδομένοι και επειδή δεν έδωσες μάχη για αυτούς, ίσως να μην αναγνωρίζεις και απολύτως την αξία τους.
Κάποιοι άνθρωποι είναι σαν το νερό για την ύπαρξη. Έχουν μεγάλη αξία χωρίς το αντίστοιχο αντίτιμο.
Κάποιοι άνθρωποι έχουν τον ρόλο σηματοδότη στη ζωή σου. Είναι εκεί και δίνουν πράσινο σε κάθε σου όνειρο, κόκκινο σε κάθε σου λάθος και πορτοκαλί όποτε είσαι κουρασμένοι.
Κάποιοι άνθρωποι απλά σε κατανοούν, δεν χρειάζεται να σε συγχωρούν, δεν εκφράζονται δίνοντας ¨ταμπελάκια¨ στις σχέσεις σας, δεν ανησυχείς ότι θα τους χάσεις.
Κάποιοι άνθρωποι ακόμη και όταν χαθούν από την ζωή σου, έχουν αφήσει τόσο καλό πίσω τους, που ακόμη και η απώλεια τους έχει γίνει εύκολη.
Κάποιοι άνθρωποι απλά σε γεμίζουν, όποτε οι μπαταρίες σου έχουν αδειάσει, με ένα βλέμμα ή με δυο καλές κουβέντες.
Κάποιοι άνθρωποι απλά στηρίζουν τα όνειρα σου, ακούνε τα προβλήματα σου χωρίς να αγκομαχούν και χωρίς να βαριούνται.
Κάποιοι άνθρωποι σε κάνουν να νοιώθεις περήφανος για τον εαυτό σου με ένα βλέμμα και ιδιαίτερα ξεχωριστό για αυτούς.
Κάποιοι άνθρωποι χρειάζονται χρόνο για να καταλάβεις πως κάτω από την καλοπροαίρετη διάθεση τους , είχαν μια δύσκολη ζωή.
Κάποιοι άνθρωποι έχουν την ικανότητα να χαίρονται με την χαρά σου και να νοιώθουν τον πόνο σου.
Κάποιοι άνθρωποι μπορούν να σε βγάζουν από τον πανικό.
Κάποιοι άνθρωποι σε χαλαρώνουν και σε κάνουν να γελάς αβίαστα και χωρίς λόγο.
Κάποιοι άνθρωποι έρχονται για να σου δώσουν χωρίς να βάζουν στη ζυγαριά τι θα πάρουν.
Κάποιοι άνθρωποι ξέρουν να μην καταχρώνται τον χρόνο σου και να σου δίνουν χρόνο.
Κάποιοι άνθρωποι χωρίς να κοπιάσουν σε πείθουν πως απλά θα είναι εκεί και το εννοούν.
Κάποιοι άνθρωποι μερικές φορές σας νοιάζονται περισσότερο από ότι εσύ τον εαυτό σου.
Κάποιοι άνθρωποι είναι δίπλα σου και σου λένε μπορείς.
Κάποιοι άνθρωποι σε μαλώνουν, γιατί απλά νοιάζονται και δεν αντέχουν να σε βλέπουν να χαραμίζεσαι.
Κάποιοι άνθρωποι σε επαινούν με κάθε ευκαιρία και μάλιστα χωρίς να περιμένουν ανταλλάγματα.
Κάποιοι άνθρωποι είναι απλά εκεί και ας μη φαίνονται.
Για αυτούς τους ανθρώπους , που έχουν τον ρόλο του νερού στη ζωή μας, του νερού που είναι η βάση των κύτταρων μας, του νερού που η αξία του είναι αδιαμφισβήτητη αλλά όχι διαφημιζόμενη, του νερού που είναι άχρωμο αλλά διαυγές, άγευστο αλλά νόστιμο, του νερού που σε καθρεφτίζει, του νερού που σε καθαρίζει, του νερού που σε εξαγνίζει, του νερού που σου δίνει οξυγόνο, του νερού που σε ξεδιψά , οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ που υπάρχουν στην ζωή μας.
Ένα μεγάλο ευχαριστώ αντίστοιχο της παρουσίας τους.
Ένα μεγάλο ευχαριστώ γιατί είμαστε πολύ τυχεροί, όσοι έχουμε ανθρώπους με τις
ιδιότητες του νερού στη ζωή μας.


Εύα Τσέδου

Δευτέρα 1 Φεβρουαρίου 2016

Απύθμενο κενό





 



Δεν θυμάμαι πως έγινε αυτό. Ξέρω πως σκόνταψα και μετά αποκοιμήθηκα.
Ξύπνησα σε ένα πολύ περίεργο μέρος, νομίζω το λένε "Ελλάδα του σήμερα".
Δεν είμαι σίγουρη, μα νομίζω πως έτσι είναι. Δεν ξέρω τι γυρεύω εδώ. Βλέπω νέους σκεπτικούς και να κλαίνε. Γιατί; Κάτι λένε... Κάτι ψιθυρίζουν...
Κατάφερα. να ξεχωρίσω μία πρόταση, τέσσερις λέξεις:
"Εγώ, πού θα ζήσω;"
Σκόνταψα κι έπεσα ξανά. Πέφτω όμως για πολλή ώρα.. Βρήκα το απύθμενο κενό. Κι όλο πέφτω...
Προσγειώθηκα ανώμαλα μαζί με άλλους, χιλιάδες. 
Τόλμησα να σηκώσω το κεφάλι μου ψηλά στον ουρανό. Είδα την κυρα-Εξουσία να μου γελάει ειρωνικά. Την χαιρέτησα με ανοιχτά τα δάχτυλά μου. Γέλασε πιο δυνατά. Μ' έσπρωξε κι έπεσα. Όλοι εξοργίστηκαν. Ξαναγέλασε. Τότε μας έριξε όλους κάτω. 
Ε λοιπόν, όχι, εγώ δεν θα γίνω το παιχνιδάκι της. Αρκετά έπαιξε, καιρός να ωριμάσει. Οι χιλιάδες έγιναν δισεκατομμύριοι. Ούτε αυτοί θέλουν να εξαπατηθούν άλλο πια. Κοιτάζω στα δεξιά μου. Βλέπω λευκή μπογιά. Αρχίζω να βάφω τον μαύρο τοίχο. Του αλλάζω χρώμα. Σιγά-σιγά μ' ακολούθησαν όλοι. Τα καταφέραμε. Όλα είχαν ντυθεί στα λευκά. Κι εμείς επίσης.

Να 'την η κυρα-Εξουσία, έρχεται. Μισοκλείνει τα μάτια της, δεν μπορεί να δεί καλά. Έφτασε κοντά μας. Αρχίζει να ουρλιάζει σαν δαιμονισμένη. Τρέχει να ξεφύγει. Δεν προλαβαίνει. Μια φωτεινή αχτίδα την αποτέφρωσε.
Η δεσποινίς αγάπη μας βοήθησε. Χαίρομαι που όλα τα έθνη γίναμε ένα. 
Ο γερο-Χρόνος όλα τα γιάτρεψε.

Κρυώνω. Ανοίγω τα μάτια. Είμαι ξαπλωμένη στο έδαφος.
Τώρα θυμήθηκα. Σκόνταψα. Δυστυχώς όλα αυτά ήταν ένα όνειρο. Με καλωσόρισε η σκληρή πραγματικότητα.
Εντάξει. Τί να κάνουμε; Μπόρα είναι, θα περάσει.
Κι αν δεν περάσει.. Θα κοιμηθώ. Βλέπω όμορφα όνειρα.
Αν θέλετε, ελάτε κι εσείς στα όνειρά μου.
Όλοι οι καλοί χωράνε.

ΠΗΓΗ