Η καλή διάθεση είναι επιλογή

«Δεν μας ενοχλεί το τι μας συμβαίνει, αλλά το τι θεωρούμε ότι μας συμβαίνει…» αναφέρει στο έργο του ο Έλληνας στωικός φιλόσοφος Επίκτητος. Η διαδικασία της αντίδρασης στα ερεθίσματα που δεχόμαστε καθορίζει τη διάθεση μας και είναι διαφορετική σε κάθε άνθρωπο. Για αυτό και κάποιοι μπορεί να βλέπουν ένα ποτήρι μισογεμάτο, άλλοι μισοάδειο και… κάποιοι άλλοι, όπως λέγεται χιουμοριστικά, κοιτούν αν έχει δαχτυλιές το ποτήρι…

Οι άνθρωποι αντιδρούν με διαφορετικό τρόπο στο ίδιο ερέθισμα, ή πολλές φορές μπορεί ο ίδιος άνθρωπος έχει άλλη αντίδραση στο ίδιο «πρόβλημα» και αυτό συμβαίνει γιατί η συναισθηματική μας διάθεση, επηρεάζεται από τα γεγονότα ανάλογα με το πώς αντιλαμβανόμαστε τον ίδιο μας τον εαυτό τη δεδομένη στιγμή. Αυτό μας κάνει να δίνουμε διαφορετικές «διαστάσεις» στα θέματα που μας απασχολούν και όχι αυτές που ρεαλιστικά τους αναλογούν και δυστυχώς αυτή η διαδικασία γίνεται βαρόμετρο της διάθεσης μας.

Επιρροές στη διάθεση

Η συναισθηματική μας διάθεση, το πότε και το πόσο συχνά νιώθουμε μέσα σε μια μέρα χαρά, λύπη ή ανησυχία επηρεάζεται από δύο παράγοντες, αφενός τα γεγονότα που συμβαίνουν στο περιβάλλον μας και κυρίως τις σκέψεις που κάνουμε συνεχώς για τα γεγονότα. Αυτές οι σκέψεις γίνονται μέσα από το πρίσμα του πως «αντιλαμβανόμαστε» εμείς τον εαυτό μας και αυτό αλλάζει με το πέρασμα των χρόνων και την… συλλογή εμπειριών που έχουμε.

Η αλήθεια είναι ότι πέρα από τα πρώιμα παιδικά μας χρόνια, κάθε γεγονός που συμβαίνει, η μνήμη μας το «ερμηνεύει» αλιεύοντας παλαιότερα όμοια γεγονότα και σύμφωνα με τις πεποιθήσεις και την «εικόνα» που έχουμε για εμάς. Επί παραδείγματι, ένα διαγώνισμα στο σχολείο, μπορεί για κάποιους να φαντάζει με παιχνίδι, ενώ για άλλους σημαίνει ένα τεστ δοκιμασίας της προσωπικής τους αξίας.

Είναι θετικό το γεγονός ότι δε γεννιόμαστε αισιόδοξοι ή απαισιόδοξοι, εσωστρεφείς ή εξωστρεφείς, τολμηροί ή διστακτικοί. Αυτά τα χαρακτηριστικά τα «υιοθετούμε» μέσα από τις εμπειρίες μας στα πρώτα χρόνια της ζωής μας αλλά δεν μένουν πάνω μας σαν «σφραγίδα» αφού γνωρίζουμε πλέον και μέσα από την πρόοδο των νευροεπιστημών, ότι ο ασυνείδητος τρόπος που βλέπουμε τον εαυτό μας και επομένως το περιβάλλον, μπορεί να αλλάξει, αρκεί να τον επεξεργαστούμε με τη σκέψη μας και να τον κάνουμε συνειδητό.

Το συναισθηματικό και το λογικό μυαλό

Το ανθρώπινο μυαλό, λειτουργεί σχεδόν όπως ένας πολύπλοκος ηλεκτρονικός υπολογιστής. Βέβαια υπάρχουν βασικές ομοιότητες και διαφορές με τα άψυχα μηχανήματα.

Μια ομοιότητα είναι πως το μυαλό όλων μας είναι «σχεδιασμένο» πάνω στο ίδιο βασικό σχέδιο. Υπάρχει για παράδειγμα πάντοτε ο «συναισθηματικός» και ο «λογικός» εγκέφαλος, οι οποίοι «συνεργάζονται» αρμονικά και συνέχεια.

Δεύτερη ομοιότητα είναι πως υπάρχουν πολλές «προσχεδιασμένες διαδικασίες» στον τρόπο λειτουργίας του μυαλού μας, οι οποίες «παράγουν» χημικές ουσίες (νευροδιαβιβαστές), απαραίτητες, προκειμένου να διατηρούμε μία καλή συναισθηματική διάθεση. Ο συναισθηματικός εγκέφαλος προηγείται στη λήψη διαφόρων αποφάσεων διότι θα ήταν μοιραία χρονοβόρο, αν μπροστά σε έναν μεγάλο κίνδυνο δε νιώθαμε φόβο και καθόμασταν με τη λογική να τον επεξεργαστούμε. Οι υπολογιστές δε νιώθουν χαρά, φόβο ή άλλα συναισθήματα αλλά ευτυχώς εμείς, όπως έλεγε ο Αριστοτέλης, ζούμε με συναισθήματα, όχι με τις ώρες στο ηλιακό ρολόι.

Τρίτον, ο «δικός μας» υπολογιστής κινείται με στόχο τη συναισθηματική ικανοποίηση και όχι με μαθηματική λογική. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ερμηνεύονται οι συνήθειες, σε σχέσεις, πρόσωπα και καταστάσεις, που ενώ με «μαθηματικό» υπολογισμό μπορεί να μην είναι ιδιαίτερα ωφέλιμες, οι άνθρωποι προσκολλούνται σε αυτές λόγω του φόβου να ξεφύγουν και να προχωρήσουν δοκιμάζοντας κάτι καινούριο αλλά άγνωστο.

Τέταρτον, παρότι όλοι διαθέτουμε έναν παρόμοιο υπολογιστή φτιαγμένο από το ίδιο υλικό και «καλωδιωμένο» κατά το ίδιο πρότυπο (όπως η αντίδραση του φόβου απέναντι σε ότι θεωρείται απειλή για την επιβίωση), οι εμπειρίες που αποκτούνται κυρίως στα πρώιμα χρόνια της ζωής, επιδρούν πρόσθετα σε αυτή την καλωδίωση του υπολογιστή. Οι εμπειρίες αυτές μπορούν να διαμορφώσουν πεποιθήσεις, αξίες, συναισθηματικές αντιδράσεις, ακόμη και το αν κοιτάζοντας ένα ποτήρι το βλέπουμε μισογεμάτο ή μισοάδειο, μεταφορικά μιλώντας δηλαδή, τον υποκειμενικό τρόπο αντίληψης του περιβάλλοντος.

Όταν επομένως γράφεται ένα κείμενο ψυχολογίας, μπορεί να απευθύνεται γενικά, διότι το μυαλό όλων μας έχει τις ίδιες βασικές ανάγκες, αλλά δεν μπορεί να απευθύνεται ειδικά, καθώς οι ξεχωριστές εμπειρίες κάθε ανθρώπου έχουν δημιουργήσει έναν υπολογιστή με τη δική του, μοναδική σε διάφορα σημεία «καλωδίωση».

«Προσχεδιασμένες διαδικασίες» προκειμένου να διατηρούμε μία καλή συναισθηματική διάθεση

Από τη φύση μας είμαστε φτιαγμένοι να έχουμε κάποιες βασικές ανάγκες, οι οποίες όταν ικανοποιούνται, εκκρίνονται «θετικές» χημικές ουσίες, που μας κάνουν να νιώθουμε ευχάριστα, ακόμη και ευτυχισμένοι. Μέσα σε αυτές τις ανάγκες πέρα από την πείνα και τη δίψα, είναι και το σ3ξουαλικό ένστικτο. Τα συναισθήματα συντροφικότητας γεννιούνται χάρη στις χημικές ουσίες που παράγονται στο ανθρώπινο μυαλό κατά τη διάρκεια του σ3ξ.

Η κινητική ορμή…

«Προερχόμαστε» από τη φύση και όπως σε άλλα έμβια όντα, το παιχνίδι και η κίνηση αποτελεί ενστικτώδη εκδήλωση της εσωτερικής έκφρασης του ανθρώπου, που φανερώνεται με μια ποικιλία κινήσεων και αισθήσεων. Το παιχνίδι είναι μια γενική ένδειξη ζωής, γιατί δεν παίζουν μόνο οι άνθρωποι, αλλά και τα ζώα. Στον άνθρωπο όμως συνδυάζεται η ενστικτώδης ορμή για κίνηση και χαρά με την ανάγκη για δημιουργία.

Καθώς το μυαλό μας λειτουργεί πρώτα με το συναίσθημα, ο άνθρωπος δεν μπορεί να «αντέξει» την επανάληψη μιας καθημερινής επαναλαμβανόμενης ρουτίνας περιμένοντας μία φορά το χρόνο να ξεφύγει σε κάποιες διακοπές. Όταν η επανάληψη της ίδιας καθημερινότητας «φθείρει» τη συναισθηματική διάθεση, το μυαλό μας χρειάζεται να προσμένει στο άμεσο μέλλον κάτι ευχάριστο, μέσα στην ίδια εβδομάδα έστω, προκειμένου να διατηρήσει την καλή διάθεση.

«Η ευτυχία δεν μπορεί να είναι τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο από τη σταθερά καλή διάθεση, αυτή που βιώνεις μόνιμα και όχι παροδικά. Διότι το μεγάλο πρόβλημα είναι η διάρκεια, το θέμα είναι (και είναι εφικτό) να διατηρείς τη διάθεσή σου ακμαία κάθε μέρα», υπογράμμιζε ο Επίκουρος.

Βρείτε ενδιαφέρονται και το γέλιο σας μέσα από την επαφή

Το μυαλό έχει ανάγκη μία ποικιλία ερεθισμάτων μέσω των αισθήσεων. Η εξερεύνηση του φυσικού περιβάλλοντος, τα διάφορα ενδιαφέροντα και χόμπυ που φέρνουν πραγματική επαφή, επικοινωνία και κυρίως το γέλιο, βοηθούν το μυαλό να «παράγει» τις χημικές ουσίες που φέρνουν καλή διάθεση.

Η ανθρώπινη επαφή και επικοινωνία είναι «γραμμένη στα γονίδιά» μας ως φυσικό αντικαταθλιπτικό. Όχι, όμως μέσω του γραπτού λόγου, με τον οποίο γίνεται μεγάλο μέρος της επικοινωνίας σήμερα καθότι οι αισθήσεις και ο εγκέφαλος στερούνται με αυτόν τον απρόσωπο τρόπο και χάνουν αμέτρητα ερεθίσματα πληροφοριών, όπως η χροιά της φωνής, το βλέμμα των οικείων μας, η ανάγκη να αναγνωρίζεται η αξία μας και να λαμβάνουμε αποδοχή.

Όλοι κρυβόμαστε πίσω από τα προβλήματα μας και «βαριόμαστε» να αλλάξουμε. Υπάρχει ένας φαύλος κύκλος δικαιολογιών και μεταφοράς ευθυνών στον… άλλον, αλλά δυστυχώς με αυτόν τον τρόπο επιλέγουμε ουσιαστικά την απομόνωση και την απομάκρυνση και κανείς δεν κάνει την αρχή της επαφής υπό τον φόβο της αλλαγής και της έκθεσης του εαυτού μας. Ένας μεγάλος εγωισμός συνήθως κρύβει φόβο να δείξουμε τις ευάλωτες πλευρές μας. Ταυτόχρονα όμως είναι και μία αδιαμφισβήτητη απόδειξη ότι έχουμε πολλές ευάλωτες πλευρές. Αυτές, όμως εκλείπουν μόνο όταν εξασκούμαστε και εξοικειωνόμαστε με αυτό που φοβόμαστε.

Η συναισθηματική διάθεση αυξάνει σταδιακά

Όταν η συναισθηματική μας διάθεση είναι μέτρια, για λόγους βιολογικούς, η συγκέντρωση της προσοχής μας είναι πιο δύσκολη. Το να προσπαθήσουμε, για παράδειγμα, να διαβάσουμε σε μία τέτοια στιγμή ένα βιβλίο, το οποίο απαιτεί μεγαλύτερη συγκέντρωση, είναι εξαιρετικά δύσκολο. Έτσι συνήθως κάνουμε την «λάθος» επιλογή δηλαδή προτιμάμε την αλληλεπίδραση με μία οθόνη, η οποία όμως δεν «παράγει» κανένα χημικό της καλής διάθεσης. Το μυαλό όμως δε ξεγελιέται, αντιλαμβάνεται ότι δεν αλληλεπιδρούμε πραγματικά, καθώς γνωρίζει ότι απλά κοιτάμε μία οθόνη.

Πολλοί άνθρωποι μπορεί λόγω μέτριας διάθεσης να αποφεύγουν να βρεθούν με οικεία πρόσωπα νιώθοντας ότι μπορεί να ακούσουν προβλήματα άλλων και να δαπανήσουν «αρκετή ενέργεια» που πιστεύουν ότι δε διαθέτουν. Οι άνθρωποι που διατηρούν μία σταθερά καλή διάθεση όμως, προσπαθούν να κάνουν τους οικείους τους να γελάσουν, ώστε να «επωφεληθούν» από την ευχάριστη ατμόσφαιρα, που οι ίδιοι δημιουργούν.

Ακόμη και το γέλιο των άλλων συμβολίζει την αναγνώριση και την αποδοχή του εαυτού μας από τους άλλους, κάτι που είναι βασική μας ανάγκη, και βοηθά στο να «παραχθούν» τα φυσικά αντικαταθλιπτικά του μυαλού. Ο Αμερικανός συγγραφέας Μαρκ Τουαίην, φαίνεται να είχε συνειδητοποιήσει το γεγονός αυτό λέγοντας, «ο καλύτερος τρόπος να δίνεις κουράγιο στον εαυτό σου είναι να δίνεις κουράγιο στους άλλους». Μόνο όταν επιτύχουμε ένα επίπεδο καλής διάθεσης, μπορούμε να δοκιμάσουμε κάτι που απαιτεί πιο «ισχυρή» καλή διάθεση και περισσότερη συγκέντρωση, όπως το διάβασμα ενός βιβλίου ή ένα ενδιαφέρον που απαιτεί περισσότερη ενέργεια όπως η άθληση.

Η καλή διάθεση είναι μέσα σου και είναι επιλογή

Ακόμη και η καλή διάθεση έχει επίπεδα και μοιάζει περισσότερο με σκαλοπάτια που ανεβαίνουμε σταδιακά. Χρειάζεται κάποιες φορές με τη λογική να ωθήσουμε τον εαυτό μας, ίσως και να τον πιέσουμε, να ανέβει ένα σκαλοπάτι το οποίο μπορεί να μην έχει τη διάθεση να το κάνει. Μόλις όμως ανεβούμε ένα, αποκτούμε τη δύναμη για ακόμη ένα ψηλότερο σκαλοπάτι. Έτσι, σύντομα, αρχίζουμε να υποψιαζόμαστε ότι …η διάθεση μας είναι σαν μία σκάλα η οποία μπορεί να φτάσει πραγματικά πολύ ψηλά.

Είναι ακριβώς αυτό που εννοούσε ο Πυθαγόρας, έχοντας κατανοήσει τον τρόπο που φιλτράρει το μυαλό τα εξωτερικά ερεθίσματα, αλλά και τον τρόπο που η λογική μπορεί να μας κινητοποιήσει να αναζητήσουμε πράγματα που θα μας δημιουργήσουν θετικά συναισθήματα, λέγοντας, «Μην ψάχνεις την ευτυχία είναι πάντα μέσα σου».

Και όταν ο Γάλλος φιλόσοφος Michel de Montaigne έλεγε ότι, «Η αδιαμφισβήτητη απόδειξη σοφίας είναι η συνεχώς καλή διάθεση», εννοούσε ότι όταν ξέρουμε αυτό που πάντοτε συμβαίνει, ότι κάθε εξωτερικό ερέθισμα αγγίζει συναισθηματικά, κάτι που υπάρχει ήδη στο μυαλό μας, τότε μπορούμε με τη σκέψη μας να το αγνοήσουμε ή να επιλέξουμε να του δώσουμε την σημασία που του αναλογεί, τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο.

Νικόλαος Γ. Βακόνδιος, Ψυχολόγος

Περιοδικο Hellenic Nexus Ιουνιος 2017

Κανείς να μη μένει εκεί που δεν τον θέλουν

Δεν υπάρχει νομίζω άνθρωπος που να μη θέλει να ζει και να χαίρεται μέσα σε καλές σχέσεις.

Σχέσεις οικογενειακές, φιλίες, ερωτικούς δεσμούς, συνεργασίες, συνοδοιπορίες και όλων των ειδών τα πάρε δώσε. Δεν αρκεί όμως να οδηγείς εσύ προσεχτικά και σωστά το αμάξι σου για να φτάσεις στον προορισμό σου, πρέπει να μη σου έρθει ο άλλος κόντρα καταπάνω σου από την απέναντι λωρίδα του δρόμου.

Κάποιοι στο πίσω μέρος του κεφαλιού σκέφτονται: Καλύτερα χωρίς σχέση παρά με κακή σχέση. Και άλλοι σκέφτονται: Καλύτερα σε κακή σχέση παρά χωρίς σχέση…

Υπάρχει όμως μια ακλόνητη, ισχυρή αντίσταση της ψυχοπνευματικής ισορροπίας σε ό,τι αποφασίζουμε για τη ζωή μας: η μοναξιά αρνείται σθεναρά να γιατρευτεί μέσα σε κακές σχέσεις. Αντιθέτως αυξάνεται, αρρωσταίνει χειρότερα. Επιπλέον σβήνει η ελπίδα τού «ίσως αύριο»… Είσαι εγκλωβισμένος και αισθάνεσαι παράλυτος.

Σχέση δίχως επικοινωνία είναι η πιο σκληρή φυλακή. Οδηγεί και σε κάτι παραπέρα, άσχημο, στενάχωρο και αγχογόνο: Σε υποβιβάζει στα ίδια τα μάτια σου, λιγοστεύει και εξαφανίζει με τον καιρό την αυτοεκτίμηση. Δίχως αυτοεκτίμηση, δεν έχεις αυτοπεποίθηση, και δίχως αυτοπεποίθηση καταντάς όλο και περισσότερο σκλάβος. Οι άλλοι, χρησιμοποιούν τους σκλάβους τους, βολεύονται ευχαρίστως, αλλά δεν τους σέβονται, δεν τους εκτιμούν, οι βολικοί δούλοι τούς εκνευρίζουν.

Τα παιδιά μας, ζώντας και μεγαλώνοντας μέσα σε τέτοια ασθενική, νοσηρή, δήθεν υπερευαίσθητη ατμόσφαιρα, μας θυμώνουν που δεν τους χαρίζουμε σθένος και τονωτικό παράδειγμα. Η δεδομένη ανασφάλεια τέτοιων γονεϊκών συμπεριφορών τούς μεταγγίζει ανασφάλεια για τις δικές τους περιπέτειες στο μέλλον. Τα παιδιά ζητούν από τους γονείς τους να τα στηρίζουν και να τα ξεφοβίζουν, να τα εμπνέουν στο σημαντικό. Να καλλιεργούν όραμα που κάνει τη ζωή και τον αγώνα να αξίζει, να ενθουσιάζει.

Για τούτο και τα μικρά παιδιά εξελίσσονται σε έφηβους τόσο αυστηρούς με τους γονείς τους, σκληρούς, επικριτικούς, απόλυτους και οργισμένους.

Κακά τα ψέματα! Οι αγάπες αξιώνουν θαυμασμό. Και όταν λέμε θαυμασμό, δεν εννοούμε κοινωνικές επιτυχίες ή καθαυτό πλούτη, αλλά το δέος που μας προξενούν οι ελεύθερες ψυχές, οι τονωτικές, οι έντιμες.

Ο έντιμος ούτε εξαγοράζει ούτε εξαγοράζεται, δεν κολακεύεται ούτε κολακεύει. Έχει λεβεντιά. Είναι ευαίσθητος απέναντι στο ερώτημα: «Με θέλουν εδώ ή δε με θέλουν;»

Κανείς να μη μένει εκεί όπου δεν τον θέλουν. Είναι μεγάλο ρεζιλίκι να κάνεις ότι δεν το καταλαβαίνεις, να λες πως ψιχαλίζει όταν σε φτύνουν. Ούτε σε έρωτες, ούτε σε γάμους, ούτε καν κοντά στα παιδιά του δεν επιτρέπεται να μένει κανείς όταν δεν είναι ευπρόσδεκτος. Μόνο αν φύγει θα έχει ελπίδα να τον ξαναπροσεγγίσουν, να τον καλέσουν να επιστρέψει, αν θέλει βέβαια ως τότε πάλι κι ο ίδιος.

Οι αποστάσεις σώζουν την υγεία και τη σχέση, επανεξετάζεις καταστάσεις και μετανοείς, διορθώνεσαι και ξεσκαρτάρεις. Με τέτοια εσωτερική έμπρακτη εργασία απομένει ατόφιο το αληθινό και πετιέται στα σκουπίδια το ψεύτικο. Αν μια σχέση είναι ψεύτικη, ας πεταχτεί, είναι λύτρωση! Αν είναι αληθινή, θα μάθει να διαχειρίζεται υγιώς την κατάστασή της. Ο καθαρός αέρας της απόστασης είναι διαυγής, αναζωογονητικός και διαφωτιστικός. Είναι ανοησία να φοβόμαστε να ξεκολλήσουμε από όποιον λέμε πως αγαπάμε. Τον πρώτο καιρό που αποχωριζόμαστε μια κίβδηλη σχέση ή μια κίβδηλη συμπεριφορά, ο εθισμός της ανάγκης μάς κάνει να υποφέρουμε, θέλουν χρόνο όλων των ειδών και ποιοτήτων οι αποτοξινώσεις. Έπειτα όμως από ένα διάστημα, μόνο μια αλήθεια από εκείνη την κατάσταση επιζεί, οι ψευδοανάγκες και τα ψευδοαισθήματα εξανεμίζονται. Συχνά τότε αναρωτιέσαι: Μα γιατί άργησα τόσο να λυτρωθώ; Γιατί φοβόμουν να απομακρυνθώ από τη σκλαβιά μου; Όταν δε φαίνεσαι σε βλέπουν καλύτερα, και όταν σιωπάς ακούγεσαι.

Η απόσταση που απαιτείται να πάρεις δε σημαίνει απουσία αγάπης, ούτε διακοπή σχέσης, αντιθέτως. Όσοι όντως αγαπούν είναι πολύ ευαίσθητοι στο να μη φορτώνονται, να μην πιέζουν, να μην ενοχλούν τους αγαπημένους. Η ανθρωπιά σου και η ποιότητά σου εξαρτώνται εν πολλοίς από το τι κάνεις με τη μοναξιά σου. Πώς τη ζεις, πώς τη διαχειρίζεσαι. Όταν δηλαδή χρειαστεί να την ακολουθήσεις, όταν, μένοντας μόνος, διασώζεις τον αυτοσεβασμό σου.

Η σχέση σου με τη μοναξιά καθορίζει την ποιότητα των σχέσεων με τους άλλους. Εννοούμε με άλλους με τους οποίους δε «σκοτώνεις την ώρα σου», αλλά «ζεις την ώρα σου». Δεν περνάς τον καιρό σου, αλλά τον γεμίζεις.

Η ώρα μου! Ο καιρός μου! Τι ωραίες λέξεις, τι νόημα!

Τελικά κακώς ονομάζουμε μοναξιά τη μοναξιά. Έτσι όπως το λέμε, η μοναξιά μοιάζει με εσωτερική ερήμωση, με την ανυδρία τού έσω μη κόσμου, με το κενό. Με το αδειανό μη σύμπαν και την άπνοια της πλήξης και της ανίας. Δεν είναι όμως! Είναι απαραίτητο να διαχωρίζουμε μοναξιά από ερήμωση.

Η πρώτη είναι η αναγκαία προϋπόθεση κάθε αυτογνωσίας, κάθε γνώσης, κάθε ανεξαρτησίας, κάθε ωρίμανσης, και εξέλιξης, και ενδυνάμωσης, κάθε κοινωνίας. Μοναξιά είναι το σημείο συνάντησης με τον χαρακτήρα μας και με το θείο. Ο τόπος του ραντεβού μας. Όλοι αξίζουμε τη μοναξιά, αξίζει να μένουν και μόνοι, διότι εκεί πιέζει και παίρνει φόρα η φτέρνα του δρομέα. Μόνοι λοιπόν, για ένα διάστημα, κάποιες ώρες της μέρας, αναγκαστικά της νύχτας, κάποιες μεγάλες εποχές της ζωής, κάποιες ζωές. Εκεί εκκολάπτεται η μάθηση, η αφομοίωση, ο απολογισμός και ο σχεδιασμός, η ενίσχυση.

Απόσπασμα από το βιβλίο «Σιωπάς για να ακούγεσαι» της Μάρως Βαμβουνάκη – εκδ. Ψυχογιός

Η Αγάπη: Αυτό ακριβώς είναι το φάρμακο για τη μοναξιά!

Ας ξεκινήσουμε με μία λεξιλογική διάκριση : Αυτή ανάμεσα στις έννοιες της μοναξιάς και της μοναχικότητας. Η μοναχικότητα αναφέρεται στο να είναι κανείς μόνος, χωρίς συντροφιά, συνήθως με την θέληση του, επειδή επιλέγει να ζει μόνος του, χωρίς παρέα, η τάση απομόνωσης από το κοινωνικό περιβάλλον…

Από την άλλη η έννοια της μοναξιάς είναι περισσότερο αναφορική μιας εσωτερικής κατάστασης. Είναι μία αίσθηση για το πως νοιώθουμε, πως βιώνουμε τον εσωτερικό μας κόσμο. Γι αυτό και μπορεί να νιώθουμε μοναξιά ακόμα κι αν έχουμε σχέσεις ( φίλους, σύζυγο, παιδιά, συνεργάτες..).

Η μοναξιά μας αποξενώνει. Γινόμαστε σιωπηλοί θεατές της ζωής μας και της ζωής των άλλων, σκιές μιας καθημερινότητας που εξελίσσεται μέσα μας και δίπλα μας. Μοναξιά έχει το πένθος, ο φόβος, η χαμηλή αυτοπεποίθηση, η απόρριψη, το bullying. Μοναξιά επιφέρει η έλλειψη αγάπης και πάνω απ’ όλα η γονεϊκή απόρριψη.

Τα παιδιά, ακόμα και όταν γίνονται ενήλικες, ενήλικες που μεγάλωσαν χωρίς αγάπη και αποδοχή από τους γονείς τους, βιώνουν ένα έντονο συναίσθημα μοναξιάς που συνήθως καταφέρνουν να το ξεπεράσουν μόνο όταν αγαπήσουν και αγαπηθούν πραγματικά σε κάποια φάση της ζωής τους.

Αυτό ακριβώς είναι το φάρμακο για τη μοναξιά : Η αγάπη! Tα υπόλοιπα, όπως χρήματα, επαγγελματική καταξίωση, αναγνώριση, όλα, λειτουργούν ως παρηγορητική αγωγή. Χρήσιμη πολύ και αυτή αλλά ανεπαρκής για να “γιατρευτούν” οι πληγές. Γιατί το τραύμα της μοναξιάς είναι βαθύ, βαθαίνει μέσα στο χρόνο, ριζώνει στο παρελθόν, αντιστέκεται γεμάτο αμφιβολία στο δώρο της αλλαγής.

Το ίδιο βλέπουμε να συμβαίνει και στους ανθρώπους που πενθούν. Αυτοί συναντούν τη μοναξιά κατά τη διάρκεια της ζωής τους, συνήθως απότομα, απρόσκλητα, απρόσμενα. Χάνοντας ένα αγαπημένο πρόσωπο, έναν άνθρωπο που έχεις μάθει να ζεις μαζί του, να τον αγαπάς και να σε αγαπάει, η ζήση μας φτωχαίνει και σε μεγάλο βαθμό χάνει το νόημα της- τουλάχιστον όπως το είχαμε γνωρίσει μέχρι τότε.

Θέλει χρόνο και υπομονή απ’ αυτόν που πενθεί ( και κατανόηση από το περιβάλλον του, προκειμένου να κάνει υπομονή και να του δώσουν το χρόνο που χρειάζεται…) μέχρι το τραύμα σιγά σιγά να επουλωθεί, μέχρι καινούρια νοήματα να διαμορφωθούν και να τοποθετηθούν δίπλα στα παλαιότερα…

Γιάννης Ξηντάρας

Nα μη φοβάσαι τη μοναξιά, σου δίνει τα δικά της μαθήματα

Ο εαυτός σου είναι ο μόνος άνθρωπος που θα είναι για πάντα δίπλα σου. Είναι εκείνος που σε κατοικεί και στεγάζει την ψυχή σου με όλες τις αδυναμίες σου, αλλά παράλληλα κι εκείνος που σου δίνει δύναμη να τις υπερβείς, να τις ξεπεράσεις και να τις κατακτήσεις με τον καλύτερο τρόπο. Ό,τι χρειάζεσαι αρχικά είσαι εσύ. Ο καλός και πιστός εαυτός σου είναι εκείνος που θα σε οδηγήσει στην ευτυχία και σε όσα επιθυμείς, αλλά μόνο εφόσον τα έχεις βρει πραγματικά μαζί του.

Η μοναξιά είναι ο δάσκαλός σου. Θα σου μάθει πως να νικάς, αλλά και πως να αντιμετωπίζεις τον εαυτό σου κάθε φορά που χάνεις. Θα σου μάθει να εκτιμάς τα μικρά, εκείνα τα πολύτιμα, που αξίζουν μια ολόκληρη ζωή. Θα σε διδάξει μέσα από τα λάθη σου να σέβεσαι όσα έχεις στη ζωή σου και να τα προσέχεις όπως τους αρμόζει γιατί μια μέρα, εκεί που δε θα το περιμένεις, θα κάνουν φτερά και θα πετάξουν από την αγκαλιά σου.

Επιπλέον, θα σου μάθει να ξεχωρίζεις ό,τι ξεχωρίζει από τη μάζα, εκείνο το διαφορετικό που δεν ανήκει σε όσα μισείς. Θα μάθεις να έχεις υπομονή για το καλύτερο και να μη βολεύεσαι στα αναλώσιμα. Θα μάθεις με τη βοήθεια της μοναξιάς να κρατάς όσους πραγματικά ενδιαφέρονται και νοιάζονται για εσένα και θα διώξεις τις βιτρίνες και τα θέατρα που βολεύονται μαζί σου. Θα μάθεις να κρατάς τους αληθινούς και να διώχνεις τους ψεύτικους. Θα μάθεις να είσαι καθαρός και τίμιος άνθρωπος, αν αφιερώσεις για λίγο τον εαυτό σου στο κύμα της μοναξιάς. Τότε θα καταλάβεις.

Το κυριότερο, θα μάθεις να σε σέβεσαι και να σε αγαπάς. Υπάρχει κάτι καλύτερο από αυτό; Είναι καλό καμιά φορά να κοιτάμε τον εαυτό μας και τις προτιμήσεις μας. Είναι καλό καμιά φορά να φροντίζεις και τον εαυτό σου, πίστεψέ το. Να το βοηθάς να εξελιχθεί για να μη μένει στάσιμος. Να κάνεις όνειρα για το μέλλον και σχέδια για ταξίδια. Να διαβάζεις βιβλία που έχουν να σου προσφέρουν. Να φροντίζεις για την ομορφιά και την υγεία σου. Να σε φροντίζεις και να σε αγαπάς με τον καλύτερο δυνατό τρόπο γιατί αν δεν το κάνεις εσύ, τότε ποιος θα το κάνει για εσένα;

Πρέπει να αντιληφθείς πως η ζωή σου εξαρτάται από τα χρώματα που εσύ τη ζωγραφίζεις. Της βάζεις μαύρο; Μαύρη θα είναι. Στο χέρι σου για να την ομορφύνεις και να την κάνεις καλύτερη και πιο μαγική είναι ο ίδιος σου ο εαυτός και οι επιλογές σου. Αν έχεις τον εαυτό σου στην καλύτερή του μορφή και την υγεία σου, μπορείς να καταφέρεις τα πάντα και να σε οδηγήσεις παρέα με τους πιο σωστούς στόχους στην κλίμακα της κορυφής και της επιτυχίας. Πρέπει να κάνεις περήφανο τον εαυτό σου, δε νομίζεις;

Ο άνθρωπος ο οποίος έχει αφεθεί για λίγο διάστημα στην μοναξιά και τα έχει βρει με τον εαυτό του και τις επιθυμίες του, είναι ολοκληρωμένος. Είναι άνθρωπος με ποιότητα και μέτρο που ξέρει τι θέλει και έχει δημιουργήσει αποκλειστικά το δικό του μοναδικό χαρακτήρα με τις προσωπικές του απόψεις και τα ολοδικά του θέλω που θα τον κάνουν συνεχώς, στην πορεία της ζωής του και ακόμη μέχρι το τέλος του, καλύτερο άνθρωπο από ό,τι ήταν μέχρι χθες.

«Έχεις τα πινέλα, έχεις τα χρώματα, ζωγράφισε τον παράδεισο και μπες μέσα.», έλεγε ο Νίκος Καζαντζάκης.

Ευαγγελία Μικέ

Τι είναι η ενσυναίσθηση και πώς θα καταλάβεις αν την έχεις

Όλα τα χαρίσματα των ανθρώπων με ενσυναίσθηση και πώς θα καταλάβεις αν είσαι ένας απ’ αυτούς.

Είσαι απ’ τους τύπους που πιάνουν την αύρα ενός χώρου με το που περνάνε το κατώφλι του; Μπορείς σχεδόν πάντα και με ακρίβεια να καταλάβεις πότε σου λένε ψέματα και έχεις έντονο προαίσθημα για καταστάσεις; Όσο spooky κι αν σου ακούγεται, απλά είσαι μέσα στους ανθρώπους που έχουν έντονη ενσυναίσθηση.

Όσοι έχουν ενσυναίσθηση είναι άτομα πιο εσωστρεφή και συναισθηματικά και επηρεάζονται πολύ από την ενέργεια των ανθρώπων που βρίσκονται γύρω τους.

Η έννοια της ενσυναίσθησης περιγράφει ουσιαστικά, σύμφωνα με τη σύγχρονη νευροψυχολογία, την αινιγματική ικανότητά μας να μοιραζόμαστε από κοινού και να βιώνουμε σε πρώτο πρόσωπο τα συναισθήματα ενός τρίτου προσώπου.

Όπως αρκετά πράγματα στη ζωή, έτσι και το να έχει κάποιος ενσυναίσθηση έχει θετικά και αρνητικά. Είναι ενστικτώδεις και έχουν την ικανότητα να επηρεάζουν τη διάθεση και την ενέργεια όσων είναι κοντά τους, είναι καλοί ακροατές και ξέρουν από συμπόνια. Το γεγονός, βέβαια, ότι είναι τόσο ευαίσθητοι καμιά φορά τους δυσκολεύει στο να ξεχωρίσουν την ενέργεια των άλλων από τη δική τους και θα πρέπει να φροντίζουν τον εαυτό τους, και όχι μόνο να ενδιαφέρονται για τους άλλους.

Τα παρακάτω γνωρίσματα είναι χαρακτηριστικά αυτών των ανθρώπων:

>Έχεις ανεπτυγμένο ένστικτο.

>Σου είναι εύκολο να καταλάβεις πότε κάποιος λέει ψέματα.

>Η ενέργεια των άλλων μπορεί να αλλάξει και τη δική σου.

>Συχνά έχεις προαισθήματα και σχεδόν πάντα βγαίνουν αληθινά.

>Μπορείς να νιώσεις συχνά τον πόνο των άλλων.

>Θεωρείς τον εαυτό σου εσωστρεφή.

>Θες να είσαι κοντά στο νερό.

>Πιάνεις τον εαυτό σου συχνά να κατακλύζεται από τα συναισθήματα των άλλων (καλά και άσχημα).

>Μπορεί να σε κουράζει το να είσαι με πολύ κόσμο.

>Οι άνθρωποι νιώθουν ότι μπορεί να απευθυνθούν σε σένα όταν έχουν κάποιο πρόβλημα.

>Είσαι πολύ ευαίσθητος.

>Σου αρέσει να βρίσκεσαι στη φύση, γιατί σε αναζωογονεί.

>Η συντροφιά ορισμένων ανθρώπων μπορεί να σε αδειάσει.

>Αρρωσταίνεις σωματικά ή ψυχολογικά όταν βλέπεις δυσάρεστες ειδήσεις στην τηλεόραση ή σε ταινίες.

>Η διάθεση σου αλλάζει ανάλογα με τον ποιον άνθρωπο έχεις δίπλα σου.

>Έχεις το ίδιο συναίσθημα για κάποιο πρόσωπο κάθε φορά που το συναντάς.

>Έχεις μεγάλη καρδιά.

>Συνεχώς αναζητάς απαντήσεις για όλα.

>Ξέρεις ότι η ενέργειά σου μπορεί να αλλάξει την περιρρέουσα ατμόσφαιρα.

>Αμφιταλαντεύεσαι μεταξύ του να είσαι πολύ εκφραστικός και πολύ μοναχικός.

>Κάποιες φορές πιάνεις τον εαυτό σου να βάζει τις ανάγκες των άλλων πάνω από τις δικές σου.

>Εκτιμάς τον χρόνο που περνάς μόνος.

>Είσαι καλός ακροατής.

>Έχεις θέματα με το στομάχι σου και χρόνια κούραση λόγω συναισθηματικού στρες.

>Ξέρεις και καταλαβαίνεις πράγματα, χωρίς να χρειάζεσαι εξήγηση.

>Είσαι δημιουργικός τύπος.

>Αγαπάς πολύ τα ζώα.

>Πάντα θες να ξέρεις την αλήθεια και απεχθάνεσαι την εξαπάτηση.

>Είσαι ελεύθερο πνεύμα και συχνά ονειροπολείς.

>Είσαι επιρρεπής στην αλλαγή διάθεσης (ανάλογα με το περιβάλλον όπου βρίσκεσαι).

>Είσαι εντελώς ανοιχτόμυαλος και αποδέχεσαι όλους τους ανθρώπους και τρόπους ζωής.

>Δεν παρατάς ένα πρόβλημα αν δεν βρεις μια ικανοποιητική λύση.

>Αντιλαμβάνεσαι πράγματα που οι άλλοι δεν μπορούν.

Πωλίνα Φράγκου

Όταν σ’ αδειάζουν ξανά και ξανά, μαθαίνεις να γεμίζεις μόνος σου την ψυχή σου

Έρχονται στιγμές στη ζωή σου που κάνεις τον απολογισμό σου.
Έρχονται άνθρωποι στη ζωή σου που κάνεις τον απολογισμό σου.

Έρχονται συναισθήματα για τα οποία πάλι κάνεις τον απολογισμό σου.

Καταλήγεις ξανά και ξανά στο ίδιο αποτέλεσμα.

Αλήθεια τι είναι ηθική ικανοποίηση; Γνωρίζεις;

Είναι το να δίνεις σε κάποιον όλο σου το είναι χωρίς αντάλλαγμα ή με αντάλλαγμα;

Πολλές φορές σου έχω μιλήσει για τους ανθρώπους. Είναι υποκείμενα που άθελα τους ζητούν αντάλλαγμα για το καθετί που σου προσφέρουν.

Μα εγώ ήμουν ένας άνθρωπος που δεν σου ζήτησα το παραμικρό, παρά μόνο εκτίμηση για ότι έχεις λάβει. Μια εκτίμηση έστω και φθηνή των πραγμάτων που έχεις λάβει.

Και το ζητούσα γιατί ξεχώρισες από τους ανθρώπους που είχα στην ζωή μου.. Αυτούς που σε αδειάζουν χωρίς αφορμή.

Μα τελικά δεν διέφερες. Με άδειαζες για να γεμίσει η ψυχή σου.

Με άδειαζες κάθε φορά που έπαιρνες αυτό που ήθελες.

Με άδειαζες όταν πια δεν είχες καμία υποχρέωση στο πρόσωπο μου.

Με άδειαζες όταν ήξερες πως όταν μου ζητήσεις κάτι θα το έχεις.

Με άδειαζες κάθε φορά που νόμιζες ότι ήσουν ολοκληρωμένος άνθρωπος ενώ παρέμενες μισός.

Παρέμενες μισός, γιατί ποτέ κανένας δεν συμπλήρωσε το παζλ που σου λείπει.

Αναρωτήθηκες ποτέ τους λόγους για τους οποίους σε ξεχώρισα; Αναρωτήθηκα πάντως τον λόγο που με άδειασες για χιλιοστή φορά.

Αλλά η ψυχή του ανθρώπου φίλε μου δεν είναι κουτί που μοιράζει συγχωροχάρτια. Έρχεται η στιγμή που βάζει τέλος.

Τέλος σε κάθε πόνο. Σε κάθε αχαριστία σε κάθε αμέλεια.

Η ψυχή του ανθρώπου δεν είναι παιδική χαρά για να παίζεις όποτε εσύ θέλεις.

Η ψυχή του ανθρώπου χαρακτηρίζεται από ήθος και αξιοπρέπεια κάτι το οποίο ξεχνάς.

Ξεχνάς ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο. Ξεχνάς πως αυτόν που σκοτώνεις όταν σηκωθεί τότε θα καταλάβεις την αξία του.

Τότε θα καταλάβεις πώς το λαβωμένο ξωτικό πλέον έχει γεμίσει την ψυχή του με ηρεμία.

Και όταν σηκωθεί δεν θα σε εκδικηθεί. Η εκδίκηση σχετίζεται με ανθρώπους που δεν έχουν επίγνωση της αξίας τους. Δεν χρειάζονται μοιρολόγια.

Δεν είναι απαραίτητο να κάνεις στον άνθρωπο σου αυτά που σου έκανε. Δεν γίνεσαι καλύτερος αλλά χειρότερος από αυτόν.

Το μόνο που χρειάζεται είναι να ξαναβρείς τον εαυτό σου. Να αναγνωρίσεις την αξία σου, την ηθική σου, τον αυτοσεβασμό σου και την αξιοπρέπεια σου.

Να γεμίσεις την ζωή σου μόνο με ανθρώπους που καταλαβαίνουν την αξία σου και δεν χρειάζεται να τους το αποδεικνύεις.

Να γεμίσεις την ψυχή σου με χρώμα. Μόνο τότε θα έχεις ηθική ικανοποίηση.

Στέλλα Σαλέπη

Η αλήθεια είναι πως έχω δύναμη, αλλά έχω κουραστεί…

Δύναμη είναι να πιστεύεις στην αγάπη ακόμα και αν έχεις πληγωθεί. Είναι το να σκουπίζεις τα δάκρυα σου ενώ κανείς δεν ξέρει ότι έκλαιγες. Δύναμη είναι να αντιμετωπίζεις τους δαίμονες σου. Είναι το να κοιτάς κάποιον που μόνο σε πλήγωσε και να τον συγχωρείς.

Δύναμη είναι να βοηθάς τους άλλους ακόμα και όταν δεν έχεις λύσει όλα τα δικά σου θέματα.

Είναι το να δαγκώνεις την γλώσσα σου όταν κάποιος είναι αγενής και να συνειδητοποιείς ότι πρόκειται για μια αντανάκλαση του εαυτού του και όχι για δική σου.

Είναι να συνεχίζεις να πιστεύεις σε κάτι που ξέρεις πως αξίζεις αλλά δεν το έχεις αποκτήσει ακόμη.

Δύναμη είναι να πιστεύεις στον εαυτό σου ακόμη και όταν όλοι σε αμφισβητούν.

Αλλά η αλήθεια είναι πως έχω δύναμη αλλά επίσης έχω κουραστεί.

Έχω κουραστεί να πληγώνομαι κάθε φορά που αρχίζω να ελπίζω.

Έχω κουραστεί να περιμένω το χειρότερο και να το βλέπω να πραγματοποιείται.

Έχω κουραστεί να απογοητεύομαι και να κατηγορώ τον εαυτό μου.

Έχω κουραστεί να μου λένε ότι πρέπει να αλλάξω και κάθε φορά να χάνω τον εαυτό μου στην προσπάθεια μου να τους ευχαριστήσω.

Έχω κουραστεί να υπέρ-αναλύω.

Έχω κουραστεί να σκέφτομαι για ένα τέταρτο τι να γράψω σε ένα μήνυμα για να μην παίρνω καν απάντηση.

Έχω κουραστεί τόσο πολύ να τους ευχαριστώ όλους και να μην παίρνω τίποτα πίσω.

Έχω κουραστεί να μην κοιμάμαι τα βράδια επειδή οι σκέψεις με κατακλύζουν.

Έχω κουραστεί να κουβαλώ αυτό το βάρος του παρελθόντος που με στοιχειώνει.

Έχω κουραστεί να έχω δύναμη για όλους.

Έχω κουραστεί να βρίσκω λύσεις για προβλήματα που δεν είναι δικά μου.

Έχω κουραστεί τις εξηγήσεις που έρχονται πολύ αργά.

Έχω κουραστεί τους ανθρώπους που φεύγουν από την ζωή μου ενώ έκανα τόσα πολλά για να τους κρατήσω.

Η αλήθεια είναι ότι νοιάζεσαι τόσο που πονάει. Γνωρίζεις τον πόνο σε επίπεδα που οι άλλοι δεν θα μάθουν ποτέ. Γνωρίζεις την θλίψη και το σκοτάδι με τρόπους που άλλοι δεν θα βιώσουν ποτέ. Πληγώνεσαι τόσο που ο πόνος ξεπερνά κάθε επίπεδο σωματικού πόνου.

Αλλά από την άλλη πλευρά με τέτοια έντονα συναισθήματα μαθαίνεις να αγαπάς τόσο βαθιά που σε γεμίζει ολοκληρωτικά. Παρά την θλίψη που δεν μπορείς να διώξεις θα βιώσεις την ευτυχία με τρόπο διαφορετικό. Παρά τον πόνο που προκαλείται από καταστάσεις που τελείωσαν θα κοιτάς μπροστά για μια νέα αρχή. Επειδή ξέρεις ότι στο τέλος αξίζει.

Και η αλήθεια είναι πως αν ρωτήσεις κάποιο άτομο που είναι έτσι τι θα διάλεγε, θα σου έλεγε πως δεν θα άλλαζε τίποτα στον εαυτό του ακόμα και αν έχει κουραστεί.

Υπάρχει κάτι σπάνιο στα άτομα που είναι με αυτόν τον τρόπο δυνατά. Είναι οι θεραπευτές του κόσμου. Είναι το φως στο σκοτάδι των άλλων. Είναι η ελπίδα όταν όλοι την έχουν χάσει και στο τέλος αγαπιούνται γι αυτό που πραγματικά είναι και όχι επειδή άλλαξαν για κάποιον άλλον.

Η αλήθεια είναι πως ανεξάρτητα από το πόσο κουρασμένα ή πληγωμένα ή απογοητευμένα είναι αυτά τα άτομα, το γεγονός πως δεν έχουν αλλάξει είναι αυτό που τους κάνει διαφορετικούς. Ο πόνος αλλάζει τους περισσότερους ανθρώπους αλλά κάποιοι άλλοι βλέπουν τον πόνο ως απλώς το άλλο άκρο του φάσματος στο οποίο βρίσκεται η αγάπη και επιλέγουν να συνεχίσουν στο ίδιο μονοπάτι με ψηλά το κεφάλι τους.

ΠΗΓΉ: https://www.awakengr.com/i-alitheia-einai-pos-echo-dynami-alla-echo-koyrastei/